Else Lasker-Schüler (1869-1945)

11 Şubat’ta Wuppertal-Elberfeld’te doğdu.

“Zavallı ülkem, hanidir hüzünlü,

Vatanıma uzanan yolu unutmamak için zihnimde

Aksam oluyor ve ben, dalıyorum yıldızlara.”

Yaşam deneyimlerini şiirlerinde mitololojik ve arkaik imgelere, sözcük oyunlarına dönüştüren Else Lasker-Schüler, 1910 yılında yayınlanmaya başlayan Der Sturm adlı dergide yer alan yapıtlarıyla, birçok şair ve yazarla birlikte, yeni bir sanat-edebiyat hareketi olan ekspresyonizmin öncüleri arasında yer aldı. Berlin’deki kafelerde olağan üstü sunumları ve okumalarıyla, genelde erkek yazarların hareketi olarak bilinen ekspresyonizmin en önemli sanatçılarından oldu. 1909 yılında yayınladığı oyunu Die Wupper ve Mein Herz (1912) adlı mektup romanıyla Berlin’deki erken dönem ekspresyonist edebiyatın temsilcisine dönüştü.

Ressam Franz Marc ile mektuplaşmalarının yer aldığı 1919’da yayınlanan Der Malik adlı kitabı, Weimar Cumhuriyeti’nin en önemli yayınevlerinden biri olan Malik Verlag’a adını verdi. Bu yıllarda Berlin’de on cilt olarak yayınlanan toplu eserlerinde, kimileyin aşk, dostluk gibi temaları işlediği şiirleri, kimileyinse çağdaş sanatçılara ithaflar ya da kendi etnik kimliğine gönderme yapan doğuya özgü motiflerle bezediği dizeleri kaleme aldı.

Şair, roman ve oyun yazarı kimliğinin yanı sıra çizimleri ve sulu boya resimleriyle de ünlenen Lasker-Schüler, Batılı tarzdaki bir akılcılığı aşmayı denediği Der Prinz von Theben (1914) adlı şiir seçkisinde, kendi el boyaması litografilerini kullandı; sadece Theben’de değil daha birçok kitabında da kendine özgü resimlerini yazılarıyla birlikte yayınlayarak bu konudaki yaratıcılığını da sergiledi.

1932 yılında Almanya’daki son kitabı olan Konzert yayınlandı. Nazi Almanya’sında yaşamının tehdit altında kalması onun önce İsviçre’deki sürgünlüğünü başlattı. Ancak Zürih’te çalışması yasaklandı, sürekli yabancı polisi tarafından kontrol altında tutuldu. Avrupa ülkelerinde bu dönemde yaşam alanının gittikçe daralması, onun farklı zamanlarda Filistin’e gitmesine neden oldu. 1939’da Filistin’e gittikten sonra savaş nedeniyle bir daha geri dönemedi ve göçmen olarak oraya yerleşti. Son şiir kitabı Mein blaues Klavier onun aşklarını, pişmanlıklarını, özlemlerini, Yahudi kimliğini ve sürgünlüklerini dile getirdiği son dönem şiirlerini topladığı seçkisi.

Veda

Sana hep sevgi sözcükleri

Söylemek isterdim;

Oysa sen yitik mucizeleri

Aramaktasın durmaksızın.

Ama bir düğünü kutlarız

çaldığında müzik kutularım.

En sevdiğim çiçekler

Ah o tatlı gözlerin.

Ve yüreğin sonsuz cennetim

Bırak içini göreyim.

Ve sen, öyle yumuşacık ve düşünceli

Parıldayan yaban nanesi.

Sana hep sevgi sözcükleri

Söylemek isterdim;

Neden bunu hiç yapmadım?

(Else Lasker Schüler, Werke und Briefe. Kritische Ausgabe. Çeviren: Meral Oraliş, 1. Cilt.Şiirler, 1996)

(Yazarın Türkçeye çevrilmiş kitabı bulunmuyor.)